Z pewnością nie raz spotkaliście się ze sceną, w której ktoś z namaszczeniem otwiera butelkę wina i oznajmia: „musi pooddychać”. Dla jednych to niemal magiczny rytuał, dla innych – zbędna celebracja. Gdzie leży prawda? Czy pozwalanie winu na „oddech” to faktycznie coś, co zmienia jego smak, czy może tylko winiarski mit?

Prawda, jak to często bywa, jest fascynująca i leży pośrodku. „Oddychanie” to potoczne określenie na kontakt wina z tlenem. Ten proces może przybierać dwie główne formy: dekantacji i aeracji. Choć obie polegają na przelaniu wina z butelki do innego naczynia, ich cele są zupełnie inne. Warto je poznać, by świadomie wydobywać z każdej butelki to, co w niej najlepsze.

Po co winu powietrze? Krótka historia o tlenie

Tlen dla wina jest jak przyjaciel i wróg jednocześnie. W kontrolowanych ilościach potrafi zdziałać cuda. Gdy wino ma kontakt z powietrzem, zachodzą w nim dwie istotne zmiany. Po pierwsze, łagodnieją taniny – związki odpowiedzialne za uczucie cierpkości i ściągania w ustach, obecne głównie w winach czerwonych. Dzięki tlenowi stają się one gładsze, bardziej jedwabiste.

Po drugie, powietrze uwalnia i rozwija związki aromatyczne. Młode wino, tuż po otwarciu, bywa czasem „zamknięte” lub „nieme”. Jego bukiet jest skryty, a aromaty przytłumione. Kontakt z tlenem działa jak klucz, który otwiera drzwi do pełnego spektrum zapachów – od owoców, przez kwiaty, po nuty korzenne i ziemiste.

Dekantacja, czyli po co przelewać stare wino

Zacznijmy od dekantacji. Jej podstawowym i najważniejszym celem jest oddzielenie wina od osadu. W starszych, dojrzałych winach czerwonych (a czasem i białych) z biegiem lat naturalnie wytrąca się osad. Składa się on głównie z tanin i barwników, które połączyły się w większe cząsteczki. Nie jest on wadą – wręcz przeciwnie, świadczy o dojrzałości wina – ale w kieliszku jego obecność jest niepożądana.

Jak to zrobić dobrze? Butelkę z dojrzałym winem warto postawić pionowo na dobę przed otwarciem, aby cały osad opadł na dno. Następnie, wino przelewa się do karafki (dekantera) jednym, płynnym ruchem, podświetlając szyjkę butelki od dołu (np. świecą lub latarką w telefonie). Kiedy zobaczymy, że do szyjki zbliża się osad, przerywamy przelewanie. Celem jest delikatne przelanie klarownego płynu, bez gwałtownego mieszania go z powietrzem. Chcemy oddzielić osad, a niekoniecznie intensywnie napowietrzyć delikatne, wiekowe wino, którego ulotne aromaty mogłyby przez to zniknąć.

Aeracja – kiedy wino potrzebuje solidnego oddechu

A co, jeśli wino jest młode, pełne wigoru, ale bez osadu? Tu właśnie wkracza aeracja. Jej celem jest intensywne napowietrzenie wina, aby przyspieszyć proces „otwierania się”, o którym mówiliśmy wcześniej. Zabieg ten jest przeznaczony głównie dla młodych, tanicznych win czerwonych, takich jak Cabernet Sauvignon, Syrah, Nebbiolo czy Tempranillo.

Te wina tuż po otwarciu mogą wydawać się nieco surowe, kanciaste, a ich owocowość może być schowana za ścianą tanin. Aeracja, czyli gwałtowne dostarczenie dużej dawki tlenu, pomaga im szybciej złagodnieć i pokazać całe swoje bogactwo. Można to zrobić, przelewając energicznie wino do karafki o szerokim dnie, albo użyć specjalnych gadżetów – aeratorów. Nakłada się je na butelkę, a wino w trakcie nalewania do kieliszka zostaje przepuszczone przez system kanalików, co maksymalizuje jego kontakt z powietrzem.

Czy każde wino na tym zyska? Obalamy mity

Warto pamiętać, że dekantacja i aeracja to narzędzia, których należy używać świadomie. Odkorkowanie butelki na godzinę przed podaniem, bez przelewania, praktycznie nic nie daje – powierzchnia kontaktu wina z powietrzem w szyjce butelki jest zbyt mała, by cokolwiek zmienić.

Nie każde wino zyska na kontakcie z powietrzem. Delikatne wina białe (jak Sauvignon Blanc), lekkie czerwienie (jak Beaujolais Nouveau) czy większość win różowych najlepiej smakują od razu po otwarciu, podane w odpowiedniej temperaturze. Ich świeżość i rześkość to ich największe atuty, a nadmiar tlenu mógłby je po prostu osłabić. Podobnie jest z bardzo starymi, kruchymi winami – ich subtelny bukiet jest na tyle ulotny, że zbyt długa ekspozycja na tlen może go zniszczyć w kilka minut.

Od teorii do praktyki – Twoja winiarska podróż

Zrozumienie różnicy między dekantacją a aeracją to kolejny krok w głąb fascynującego świata wina. To wiedza, która pozwala z każdej butelki wydobyć jej prawdziwy charakter, doceniając intencje jej twórcy. Świadome użycie karafki czy aeratora to nie snobizm, a wyraz szacunku do trunku.

Wiedza o tym, jak postępować z winem, to jedna strona medalu. Druga to wiedza, którą butelkę wybrać. I tutaj właśnie zaczyna się nasza rola w Winoland. Wierzymy, że wino to nie tylko produkt, ale przede wszystkim historia i pasja. Pomagamy naszym klientom odnaleźć trunki, które będą odpowiadać ich gustom i będą doskonałym towarzyszem na każdą okazję. Niezależnie od tego, czy szukasz wina, które warto zdekantować na uroczystą kolację, czy takiego, które zachwyci swoją świeżością prosto z butelki – jesteśmy tu, by służyć radą i doświadczeniem. Zapraszamy do wspólnego odkrywania świata wina.